ADANALI HAYRET EFENDİ’NİN SEYHAN MANZUMESİ

Özet

Çevresindekiler tarafından farklı kişiliği ile tanınan Hayret Efendi daha çok Adanalı Hoca Hayret olarak bilinmektedir. 1848
yılında Adana’da dünyaya geldi. Eğitim hayatının ilk derslerini Adana’da kentin önemli hocalarından aldı. Eğitiminin
başlarından itibaren özellikle Arapça ve Farsçayı iyi öğrendi. Tahsilini daha da ilerletmek için İstanbul’a gelip medreseye
devam etti. Öğretmenlik için gerekli olan tüm sınavları başarıyla kazanarak Dârü’l-Muallimînden diploma aldı. Bu şekilde
öğretmen olan Hayret Efendi, öğretmenlik hayatına Adana’da başladı. 1871 yılında Adana Rüşdî Mektebi’ne eğitimci olarak
atandı. İstanbul’daki eğitim hayatından sonra da çevresinde saygınlığı artmaya başladı. İyi bir eğitimci olmasından dolayı
devletin üst düzey yöneticilerinin çocuklarına özel dersler vermesi için görevlendirildi. Ders verdiği çocuklar arasında bakan
çocukları da vardır. Bunlardan Adliye Nazırı, Damat Celalettin Paşa’nın oğulları Prens Sabahattin ve Prens Lutfullah’a özel
dersler verdi. Çevresindekileri kolay kolay beğenmeyip sürekli kendisini ön planda tutan kişiliği ile tanınmaktadır. Kişiliğinin
önemli, daha doğrusu farklı yönlerinden birisi de övgü şiiri yazdığı kişiler kadar kendisini de ön plana çıkarmasıdır. Ümmet
bilincini eserlerinde ön plana çıkardı. Hayret Efendi’nin değişik bir kişilik özelliği bulunmaktadır. Hayatının sonuna kadar
İstanbul’da yaşadı. İstanbul’da bulunduğu süre zarfında Adana ve Adana yaylalarına duyduğu özlemi sürekli dile getirmiştir.
İstanbul’da en güzel yerleri gezmeye gittiği zamanlarda bile beğendiği yerlerin güzelliğini anlatmak için sürekli Adana
yaylalarıyla karşılaştırma yoluna gitmiştir. Eserleri, Eş’âr-ı Hayret, Şehrâyîn ve Sihr-i Beyân, Mir’ât-ı Bedâyi’, Mesnevî-i
Hayret Efendi (Şehrâyîn) ve Sûk-ı Ukâz’dır. Çalışmamızın konusunu oluşturan Seyhan Manzumesi incelenerek manzumeden
hareketle Hayret Efendi’nin Adana’ya ve geride bıraktığı akraba ve çevresine karşı duyduğu özlem değerlendirilecektir.